Gebouw van de maand: Watertoren De Tien Gemeenten
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand Watertoren De Tien Gemeenten, Derde Stationsstraat 369.
De watertoren ligt ter hoogte van de vroegere Landscheiding, de dijk die de grens vormde tussen twee gebieden met een ander waterpeil, Rijnland en Delfland. Het hoogteverschil in de omgeving van de toren is verdwenen toen de wijk Rokkeveen werd gebouwd. In 1994 is het terrein direct rond de toren opgehoogd en is de trap naar de ingang verdwenen.
Het gebouw is ontworpen door architect A.H. Wegerif in samenwerking met de Delftse hoogleraar C. Visser en architect A.H. Goldberg. De watertoren is in 1927-1928 gebouwd en tot begin jaren negentig in gebruik gebleven, waarna het in 1991 gemeentemonument werd.
De toren is een monument van bedrijf en techniek en laat zien dat er ook een tijd was voordat er drinkwater uit de kraan kwam. Voor de bouw van het waterleidingnet waren de inwoners van Zoetermeer en Zegwaart afhankelijk van vuil oppervlaktewater, water uit putten of regenwater. Dit water moest gekookt worden voordat het als drinkwater gebruikt kon worden.
Enorm waterreservoir
Tien gemeenten, waaronder Zoetermeer en Zegwaart, vormden de Stichting Drinkwaterleiding “De Tien Gemeenten” met als doel het aanleggen van een waterleiding vanaf de Wassenaarse duinen. Druk op de waterleiding werd verkregen in de vorm van een bak met water op grote hoogte, de watertoren.
De toren is 45 meter hoog en rust op 324 heipalen die gemiddeld 14 meter lang zijn. Het waterreservoir bevindt zich ter hoogte van de brede betonnen band bij de overgang van 8 vlakken naar 16. Dit reservoir kon 500.000 liter water bevatten. ‘s Nachts werd de bak volgepompt en overdag liep het leeg.
De bakstenen toren is ontworpen in een functionalistische bouwstijl . De versieringen zijn beperkt gebleven tot betonnen banden en lijsten in de gevel en de wapenschilden van de gemeenten en het provinciewapen van Zuid-Holland rond de ingangsdeur. Uiteindelijk deden dertien gemeenten mee.
Aan de binnenkant van de muur loopt een ijzeren trap en in de bak is een trap naar de bovenzijde van het reservoir. Vanuit deze koepelkamer is er uitzicht over de wijk.
Het gebouw is van eigenaar veranderd en zal een nieuwe functie krijgen. Hiervoor maakte architectenbureau Meijer & Van Eerden een ontwerp.
De Watertoren is open op Open Monumentendag op 12 september. Op die dag is ook de Dag van de Architectuur. Freerunners geven dan een speciale demonstratie bij de Watertoren.
Tekst: Karen Kranen
Foto interieur: Ronald Grootveld
Foto ansichtkaart: I.J. Roos, Jos Pe
Foto’s overig: Karen Kranen
Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.
