Gebouw van de maand: Tuinpaviljoen Buurttuin Zoete Aarde
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Het nieuwe paviljoen in buurttuin Zoeter Aarde is een echte ontmoetingsplek. En een bijzonder gebouw omdat het voor een groot deel is gebouwd door vrijwilligers en met natuurlijke materialen.
In 2019 kregen Jelmer Buurma en Sneha Dugar de opdracht van het bestuur van Stichting Zoete Aarde voor de buurttuin Zoete Aarde een nieuw paviljoen te ontwerpen.
Het zou een plek moeten worden en zijn voor ontmoeting, met een keuken. Zodat er gezamenlijk kan worden gegeten en ook afgewassen. Bovendien moest het een uitnodigend gebouw worden dat als het ware uitroept: je bent welkom om ook te genieten van deze fijne mooie plek in het groen. Ook moet er gelegenheid zijn koopwaar gemaakt in of met producten afkomstig uit de tuin aan te bieden en er zou ook ruimte moeten zijn voor twee wc’s.
En, heel belangrijk: het paviljoen zou goed moeten passen bij de wijze waarop mensen in buurttuin Zoete Aarde met elkaar omgaan. Vanuit respect voor de natuur, de aarde en het leven wordt er in buurttuin Zoete Aarde bijvoorbeeld geen vlees gegeten en staat duurzaam handelen voorop.
Kortom sociaal en groen en comfortabel en hygiënisch met respect voor de natuur en de omgeving. In de schuur die er stond liepen rat en muis zo naar binnen, er was geen fundering, de vloer bestond uit stoeptegels.
Bovendien zou het geheel niet veel geld mogen kosten en zou het dus ook voor een groot deel zelfgebouwd moeten kunnen worden door de aanwezige vrijwilligers onder de bezielende leiding van Peter Kalshoven.
Er werd door de gemeente Zoetermeer vergunning verleend voor de verbouw van de toenmalige schuur van hout, wit geverfd aan de buitenzijden en gedekt met een zadeldak van oranje pannen. Een grotere oppervlakte kon niet gebruikt worden voor het paviljoen.
De bouwperiode
De realisatie van tuinpaviljoen Zoete Aarde heeft wel even geduurd bijna 5 jaar. Dit heeft te maken gehad met allerlei factoren: vergunningverlening, zelfbouw door vrijwilligers ism aannemers voor bijvoorbeeld de fundering, de Corona-pandemie, het almaar duurder worden van en de schaarste van bouwmaterialen. Er is zelfs nog een extra subsidie aangevraagd en toegekend voor de afbouw van het paviljoen. (spelers hierin: gemeente Zoetermeer, Stichting Doen en Fonds 1818) Het ontwerp was klaar in 2018, de opening vond plaats in het voorjaar van 2023.
Gestampte muren
De fundering is van betonnen heipalen en een betonnen vloer. Deze is op hoogte zodat het paviljoen op een terp gelegen lijkt. Op deze fundering zijn de muren van kalkhennep gestort. Dit was een bijzonder samenwerkingsproces van. Rens Borgers van EcoBouw uit Salland en Buurma en Dugar architecten en vrijwilligers betrokken bij de buurttuin. Op een koude lange en donkere dag in januari 2021 zijn in een dag de muren van het paviljoen opgetrokken door een stamptechniek. De 30 cm dikke muren van kalkhennep zijn in bekistingen gestampt. Van deze dag is een film op youtube te bekijken.
Larikshout
Dragende balken en houtconstructie zijn van Larikshout. Alle deuren en kozijnen zijn van hout. Ook in het interieur is alles van hout. Met uitzondering van de betonnen gietvloer en het glas en persplex. Het aanrechtblad is ook van hout dat met eindeloos geduld is geolied met lijnzaadolie. De afwerking van de deuren: alle deurknoppen en van de kasten en de laden zijn door Sneha gemaakt van aardewerk. De klei die hiervoor is gebruikt is deels uit de bodem van de buurttuin Zoete Aarde gekomen.
Transparantie
Binnen is buiten en buiten is binnen. Het gebouw is geheel transparant en het fors uitkragende platte lijkt erboven te zweven. De grote uitstekende dakranden geven het gevoel van beschutting en zijn hiermee ook een uitnodigend gebaar. Door de royale maat van de vensters en het tot aan de vloer doorlopen van het raam aan een van de korte zijden (de voorzijde) van het gebouw wordt het gevoel versterkt dat je bevindt in een buitenruimte. Vanuit het paviljoen is er aan drie zijden uitzicht op de tuin. Je kijkt ook gemakkelijk door het gebouw heen als je je in de tuin, de boomgaard die het paviljoen omringd bevindt.
Als de beide schuifdeuren van zes meter weggeschoven zijn dan ontstaat er een overdekt podium. Vanuit hier klinkt niet versterkte muziek prachtig.
Tot slot een vraag aan de architecten: Wat vinden jullie zelf het meest geslaagd van het paviljoen?
“We vinden het heel mooi om te zien dat het paviljoen gebruikt wordt zoals we in gedachten hadden, voor concerten, etentjes en feestjes. Ook zijn we trots op de hennepkalk wanden en de mooie houten constructie, kozijnen en meubels, gebouwd samen met alle vrijwilligers.”
Meer lezen over bouwen met natuurlijke (biobased) materialen? Klik hier >
Tekst en foto’s: Simone Langeveld
Impressies: Buurma en Dugar
Juli 2023. Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.