Gebouw van de maand: Noodwoning uit Tweede Wereldoorlog
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Nu we 75 jaar bevrijding vieren, deze maand de Noodwoning aan de Tweede Stationsstraat 249.
75 jaar na de bevrijding van ons land van de Duitse bezetting zijn er in Zoetermeer nog heel weinig gebouwde restanten van de oorlog over. Zoetermeer was niet gebombardeerd en had weinig materiële oorlogsschade geleden, maar had wel een flinke Duitse bezettingsmacht gekend, die bijvoorbeeld alle zes schoolgebouwen in 1943 had gevorderd. Ook waren er twee bunkers gebouwd. Overgebleven zijn de ruïne van een observatiebunker achter Voorweg 125, nu in de speeltuin in het Westerpark, en één noodwoning.
Woningnood
De woningbouw was in Zoetermeer eind jaren 1930 redelijk op schema, vooral rond de Stationsstraat en de Molenstraat, maar de algemene bouwstop die de Duitsers in 1942 instelden maakte vrijwel alle bouw, op wat kleinere werken na, onmogelijk. De bevolking groeide echter door, en de woningnood werd nijpend. Eenvoudige oplossingen waren er niet, behalve inwoning, wat tot diep in de jaren 1950 doorging.
Her en der gingen mensen van allerlei materiaal, vooral hout, een noodwoning bouwen. Ook die praktijk liep tot na de oorlog door, en ook in Zoetermeer stonden noodwoningen. Elders had de regering na de oorlog noodwoningen gekocht voor de meeste getroffen gebieden, zoals Nijmegen (zogenaamde Maycrete woningen, nu gemeentelijke monumenten).
Uit het gemeentearchief konden wij 16 noodwoningen reconstrueren waarvan 11 uit de periode 1942-1945. Van een enkele resteren nog een foto en plattegronden van bouwaanvragen, hoewel een deel zonder vergunning werd gebouwd. De architecten zijn merendeels onbekend gebleven; van de noodwoning aan de Voorweg, die voor de aanleg van de Sprinter (nu RandstadRail) is gesloopt, was D. Huurman de architect.
Gelukkig is er één noodwoning, uit 1944, overgebleven. Hij staat aan de Stationsstraat, nu Tweede Stationsstraat 249. De woning zelf is na twee verbouwingen ingepakt in een wijdere mantel en voorzien van een nieuwe gevelbekleding. Maar binnen zit nog (ingepakt) de oude noodwoning. Op de foto staat de huidige toestand, en op de afbeelding de plattegrond van de originele noodwoning.
Nu sommigen weer pleiten voor noodwoningen als oplossing voor de huidige woningcrisis is het goed om te zien wat deze “tiny houses” voorstelden.
Tekst en foto: Arjen van der Burg
Plattegrond: Gemeentearchief Zoetermeer
Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.