Gebouw van de maand: New Town Zoetermeer
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand geen gebouw, maar een hele stad met familie! En wel New Town Zoetermeer die in 2022 haar zestigste verjaardag viert. Al moeten we niet vergeten dat deze jonge stad gebouwd is rond een eeuwenoude kern.
De geschiedenis van het kleine dorp Zoetermeer nam in 1962 een spectaculaire wending toen het Rijk besloot er een hele nieuwe stad bij te bouwen als overloopkern voor de gemeente Den Haag. En dat wordt dit jaar gevierd met tal van interessante activiteiten. De aftrap was op 21 januari 2022 met drie lezingen. Vooral het verhaal van Michelle Provoost, directeur van het International New Town Institute is in dit verband de moeite waard om nog even in herinnering te roepen, omdat zij Zoetermeer vergelijkt met new towns in de hele wereld die even oud zijn. Zij noemde Senri in Japan, Zhodzina in Belarus, Woden in Australië, Ciudad Guyana in Venezulea en Brazzaville in Congo. Allemaal uit 1962 en zij hebben één ding gemeen: ze zijn volgens een vast plan ontworpen en gebouwd, en niet historisch gegroeid.
Familie van groeikernen
Maar ook in Nederland past de ontwikkeling van Zoetermeer als new town in een groter geheel. De stad behoort tot de familie van groeikernen, een term die in 1972 voor het eerst werd gebruikt in de Nota Volkshuisvesting. Willem Jan Pantus bespreekt in zijn zeer lezenswaardige boek over groeikernen in Nederland vijftien groeikernen. Zoetermeer neemt binnen deze vijftien een bijzondere positie in omdat de stad als pré-groeikern uit 1962 de eerste is en daardoor een complete staalkaart biedt van wat zoal op het gebied van architectuur en stedenbouw is ontwikkeld vanaf de jaren zestig.
Jonger zusje in België: Louvain-la-Neuve
In buurland België is een jonger zusje van Zoetermeer te vinden: Louvain-la-Neuve vlakbij Brussel. Het is een geheel nieuwe stad (dus zonder oude dorpskern), gepland en gebouwd tussen 1968 en 1975 als universiteitsstad van de Université catholique de Louvain. Net als in Zoetermeer ligt het stadscentrum op twee niveaus, met de woningen en winkels boven en de auto’s op wegen onder het centrum, waar ook de parkeergarages zijn en de winkels worden bevoorraad. De eerste bewoners, voornamelijk personeel van de universiteit en studenten, namen er hun intrek vanaf 1972. Erg leuk om eens te bezoeken, niet in de laatste plaats vanwege de bijzondere en verrassende architectuur (foto boven).
De jarige slaat intussen lang geen slecht figuur binnen dit illustere gezelschap van new towns en mag zeker trots zijn op haar bijzondere ontstaansgeschiedenis die dit jaar terecht nog eens extra onder de aandacht wordt gebracht: Zoetermeer 60 jaar New Town. Zie voor de activiteiten onze agenda. en Zoetermeerisdeplek.nl
Tekst: Botine Koopmans
Foto 60 jaar groeikern: Beeldbank Zoetermeer. Foto Senri in aanbouw: senri-nt.com Foto Louvain-la-Neuve: Dick Valentijn
Boek: Willem Jan Pantus, Groeikernen in Nederland. Een studie naar stedenbouw en architectuur, Utrecht 2012
maart 2022. Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer. Facebook.