Gebouw van de maand – Follies Floriade Park, interview architect Erik Knippers
Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Architect Erik Knippers vertelt in dit interview met Helga Snel, over zijn ontwerp voor de paviljoens die als insecten langs het water staan in het Floriade Park .
Voor de Biënnale Jonge Architecten 1989 werd er op de locatie voor de Floriade van Zoetermeer een plek beschikbaar gesteld voor drie follies. Dit zijn bouwsels zonder functie die in de zeventiende en achttiende eeuw populair waren in parken en tuinen. De voorbijganger kon zich er over verwonderen en door laten verrassen.
Prijsvraag voor drie paviljoens
Door middel van een prijsvraag werd aan jonge architecten gevraagd drie paviljoens binnen drie thema’s te ontwerpen. De titels van de thema’s waren: In naam van de roos, La vie en rose en Broadway Danny Rose. Alle thema’s raakten aan het thema “roos”.
De winnende ontwerpen van architect Erik Knippers werden uitgevoerd en staan in et Floriade Park in Rokkeveen.
Ik kon me uit die tijd heel goed zijn drie maquettes van de ontwerpen herinneren. Het leek me leuk om contact op te nemen met de architect om te zien wat zijn herinneringen aan deze periode waren.
Helga Snel: “Ik ben benieuwd naar welke thema elk paviljoen is ontworpen.”
Erik Knippers licht het één en ander toe: “Ik kon weinig met de drie titels als aanleiding. Daarom heb ik een eigen thema gebruikt. De drie follies zijn als een metamorfose van elkaar afgeleid. De basis is het hoge uitkijkpunt, met drie poten, het minimale voor een stabiele constructie. Daaruit volgt de follie met de geknikte poten. Tenslotte komt de follie helemaal naar de grond en wordt een brug. Voor de brug heb ik later een voorontwerp gemaakt, voor de gemeente. Beton was een eis vanwege het onderhoud. Dat ging niet door vanwege de kosten, als ik me goed herinner. Later zag ik toevallig dat de brug toch was gebouwd. Overigens wel netjes volgens de tekeningen.”
Helga Snel: “Nu spreekt men in Zoetermeer over drie insecten langs het water. Was dat ook je bedoeling? Of was je toen destijds meer beïnvloed door de deconstructivistische stroming, met veelal gebouwen die uit verschillende fragmenten zijn opgebouwd en afwijken van de klassieke vormen?”
Erik Knippers: “Dat beeld van een insect was zeker wel de bedoeling, vooral bij de follie op locatie A. Dat vond ik wel passend bij het idee van metamorfose. Beginnen bij een heel basic vorm, daarna omvormen naar een herkenbaar beeld. En het was natuurlijk ook iets wat leefde in die tijd. Inderdaad richting deconstructivisme, maar dan de organische kant. Eigenlijk de voorgangers daarvan, vooral Archigram, met hun beelden van Walking cities, Living Pods en dergelijke. Daar zit wel een inspiratiebron.”
Na afloop heb ik de locatie aan het Morapad en Florasingel bezocht en zag voor het eerst de drie maquettes gebouwd aan het water. Daar staan de drie prachtige insecten langs de singel. Inderdaad paviljoens zonder functie maar verwonderen doen ze zeker!
Tekst en foto’s: Helga Snel
Foto’s maquette: Erik Knippers
Januari 2023. Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Alle afleveringen van ‘Gebouw van de Maand’ kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.
1 Comment
Join the discussion and tell us your opinion.
Gebouw van de Maand – Set Follies in het Floriade Park: Een Gesprek met Architect Erik Knippers
Zoals bij elk doordacht ruimtelijk ontwerp, ligt er nog een ander verhaal achter dat verweven is met persoonlijke ervaringen en toevalligheden. Dit specifieke verhaal zou mijn leven diepgaand beïnvloeden en mij verbinden met Zoetermeer, een stad waar ik later de kans kreeg om mijn stempel te drukken en veel te mogen bouwen.
In 1988 ontstond het idee om een prijsvraag (biënnale) te organiseren voor de bouw van deze follies. De geprojecteerde bouwkundige beëindiging van de 3 dwarsassen met functieloze bouwwerkjes vol van historische culturele betekenis. Dit zou het ietwat stoffige imago van de Floriade een flinke culturele oppepper kunnen geven. Er was echter helemaal geen budget voor het organiseren van een architectuurprijsvraag, laat staan voor de bouw van de 3 follies.
Er was ongeveer 600.000 gulden nodig voor zowel de bouw als de prijsvraag. Een slimme strategie was nodig om de gemeenteraad te overtuigen van de noodzaak voor deze 6 ton. Gelukkig stond Zoetermeer altijd open om zich, vooral internationaal, te kunnen profileren. De ambitieuze burgemeester Luigi van Leeuwen werkte hier graag aan mee.
Onder het waakzame oog van de heer Cnossen (hoofd gemeentewerken) togen daarop Ad ten Ham en Michiel den Ruijter (gemeente ontwerpers) in 1988 naar de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag. Ik bevond me toen in de eindexamenklas van de studierichting Architectonische Vormgeving, waar wij als opdracht voor het vak Architectuur de uitdaging kregen om een set van 3 follies te ontwerpen voor de Floriade 1992. Met onze kaplaarzen aan trokken we naar de nog maagdelijke polder om de situatie goed in ons op te nemen. Na een jaar van intensief werk werd mijn ontwerp voor de set follies uitgekozen en gepresenteerd aan de gemeenteraad van Zoetermeer. De raad keurde het plan met budget goed voor de prijsvraag voor jonge Nederlandse architecten. Hoewel ik niet kon deelnemen aan de officiële biënnale, kreeg ik als tegenprestatie direct een vaste baan aangeboden bij de Floriade Zoetermeer, waar ik mocht bijdragen aan het ontwerp van blijvende elementen zoals de dijkbruggen en het bijenhuis.
De set follies die uiteindelijk werden gerealiseerd, zijn prachtige objecten geworden, geïnspireerd door de strategische en artistieke visie van Michiel den Ruijter, de hoofdontwerper van de Floriade 1992.
Augustus 2024 Peter Heuzinkveld
Tektor interieur & architectuur